به گزارش تحریریه، تارنمای «گلوبال ریسرچ» در تحلیلی به قلم «اسکات ریتر» از بازرسان هسته ای سابق ایالات متحده در سازمان ملل نوشت: رئیس جمهوری بایدن پیوستن به برنامه جامع اقدام مشترک معروف به برجام را اولویت اصلی دولت خود برای تغییر مسیر سیاست خارجی دونالد ترامپ بیان کرده بود. با این حال شکاف میان خواسته های اعلامی بایدن و توانایی تیم سیاست خارجی وی به ریاست آنتونی بلینکن  دستیابی به یک توافق را غیرممکن می سازد. وزیر امور خارجه دولت بایدن با طرح خواسته های غیرواقعی و بزرگنمایی هراس از برنامه هسته ای ایران، موضوع بازگشت ایالات متحده به برجام را زیر سوال می برد.

بلینکن به تازگی هشدار داده است که ایران به صورت یکجانبه محدودیت های برنامه هسته ای خود را نادیده می گیرد و ممکن است ظرف چند هفته قادرر به ساخت بمب اتمی شود.

طبق این گزارش، اما بیان چنین ادعایی براساس ماده ۳۶ برجام غیرواقعی است زیرا ایران وقتی از مزایای توافق بهره مند نشده ضمن آنکه طبق برجام مجاز بوده تا غنی سازی ۲۰ درصدی را از سر بگیرد. حال در تلاش است آن را به اورانیوم فلزی تبدیل کند تا در راکتور تحقیقاتی تهران مورد استفاده قرار دهد. نسخه ای که بلینکن برای پیوستن ایالات متحده به برجام تجویز می کند چیزی جز دادن یک قرص سمی برای از بین بردن توافق هسته ای نیست.

تا ۲۹ ژانویه ایران ۱۷ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی در اختیار داشت که بخشی از یک تصمیم راهبردی برای تولید ۱۲۰ کیلیوگرم از آن در خلال یک سال است. یعنی هر ماه ۱۰ کیلوگرم. ایران برای ساخت سلاح هسته ای نیازمند ۲۵۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی یا ۲۵ کیلوگرم اورانیوم ۹۰ درصدی دارد. پس با این سرعت ۲ سال طول می کشد تا تهران قادر به غنی سازی اورانیوم برای یک بمب باشد.

طبق این گزارش، ادعای بلینکن در مورد ساخت اورانیوم فلزی از سوی ایران هم دروغ بوده است. اما در کل مشکل وی فراتر از این بیانیه های گمراه کننده در مورد توانایی و اهداف جمهوری اسلامی ایران است. نسخه ای که وی برای پیوستن ایالات متحده به برجام تجویز می کند چیزی جز دادن یک قرص سمی برای از بین بردن توافق هسته ای نیست.

طبق ماده ۳۶ توافق تا زمانی که آمریکا تحریم ها را لغو کند ایران باید فعالیت خود را متوقف کند. ایران همه اقدامات خود را برگشت پذیر اعلام کرده است و کشوری که خود توافق را نقض کرده باید به آن برگردد تا اعتماد را جلب کند. بلینکن اما مدعی است برگشت ایران مدتی طول می کشد و آمریکا باید این بازگشت را تایید کند و سپس تحریم ها را لغو نماید. علاوه بر این وزیر امور خارجه آمریکا این گام را پیش درآمدی برای توافقی طولانی تر و محکم تر خوانده است. این در حالی است که ایران ربط دادن بازگشت آمریکا به برجام با مذاکره دوباره و بیشتر را رد می کند.

طبق این گزارش موضع ایران از نظر حقوقی منطقی است زیرا در هر صورت این آمریکا بود که توافق را ترک کرده و اگر می خواهد به آن باز گردد باید در چارچوب همان توافق برگردد نه مذاکرات و سازوکاری تازه.

به اعتقاد گلوبال ریسرچ، یکی از نقایصی که طرف ایرانی آن را به درستی درک نکرده آن است که از دیدگاه آمریکا برجام هرگز به معنای یک توافق مطرح نبوده است بلکه به عنوان ابزاری برای جلوگیری از سیاست ایران مورد استفاده قرار گرفت. این به آن مفهوم است که برجام با هدف محدود نگاه داشتن برنامه هسته ای ایران مطابق با نگرانی های سیاسی آمریکا طراحی شد و نه واقعیت های هسته ای و اهداف ایران. برجام برای اطمینان از این مورد بود که ایران حداقل به مدت یک سال قادر به اقدام شگرف هسته ای نیست.

البته به نظر می رسد برخی مکانیسم ها هستند که به صوت دائمی کنترل می شوند به عنوان نمونه ممنوعیت فعالیت ایران بر روی دستگاه های انفجار هسته ای و فرآوری دوباره سوخت راکتور. این دو ممنوعیت در واقع موثرترین وسیله برای مسدود کردن مسیر ایران به سوی ساخت سلاح هسته ای است.

اما با انقضای دیگر بندهای غروب برجام شامل رفع محدودیت تعداد و انواع سانتریفیوژها یا افزایش سطح غنی سازی هم در واقع تضمین می شود ایران قادر خواهد بود برنامه انرژی هسته ای بومی خود را که طبق مفاد پیمان منع گسترش سلاح هسته ای برای همه کشورها تضمین شده است به دست بیاورد. 

رویکردهای ترامپ اگرچه دارای نقص بود اما صادقانه بودند. این درحالی است که دولت اوباما که با همکاری بایدن مذاکرات برجام را انجام داد از مسیر فریب ایران وارد شده بودند و ترامپ پاسخ دسیسه آن ها را داد.
طبق این گزارش، در سال ۲۰۱۵ ارزیابی اطلاعاتی نهادهای تحت امر اوباما این بود که ایران تنها ۲ تا ۳ ماه تا ساخت سلاح هسته ای فاصله داشت. برجام برای این پایه ریزی شد که آمریکا اطمینان پیدا کند تهران ۱۳ تا ۱۵ سال با تولید یک بمب فاصله داشته باشد. نزدیکان اوباما آن زمان می گفتند با برجام ایران حتی اگر بخواهد بازرسان را اخراج کند و مهر و موم را بشکند و به سمت بمب برود، غرب حداقل چند سال فرصت داشته باشد.

ترامپ اما این ایده را قبول نداشت زیرا معتقد بود بندهای غروب ایران را به صورت موقت عقب می اندازد. به نوشته این گزارش، اگرچه رویکردهای وی دارای نقص بود اما صادقانه بودند. اما دولت اوباما که با همکاری بایدن مذاکرات برجام را انجام دادند از مسیر فریب وارد شده بودند و ترامپ پاسخ دسیسه آنها را داد.

اگر بایدن و بلینکن امیدوار و مایل هستند که برجام احیا می شود زمان زیادی ندارند. مجلس ایران در اختیار اصولگرایان قرار دارد و در صورتی که اقدامی صورت نگیرد به دولت تهران تا ۲۱ فوریه فرصت داده است و در صورت رفع نشدن تحریم ها احتمالا پس از آن زمان بازرسی های پیشرفته از سایت های هسته ای متوقف می شود و ایران بر ظرفیت غنی سازی خود می افزاید.

اسکات ریتر تفنگدار دریایی سابق آمریکا و بازرس پیمان INF در اتحاد جماهیر شوروی و از نیروهای ژنرال شوارتزکوف در خلیج فارس و بازرس پیشین سازمان ملل اعتقاد دارد: دولت اوباما هرگز قصد نداشت برجام چیزی جز مانعی برای متوقف کردن ایران و زمان دهی به ایالات متحده در مدیریت برنامه هسته ای باشد. برای بایدن و بلینکن و دیگر سیاستمداران دوره اوباما که بار دیگر به قدرت رسیده اند و بذر این معامله را کاشتند، زمان برداشت طوفان فرا رسیده است. بایدن ممکن است ترامپ را مقصر بیرون رفتن از برجام بداند اما تنها خود وی مقصر بود که چنین توافقی را پی ریزی کرد.

پایان/